Μονογραφίες

Μαγουλιώτης Απ.(2012). Ιστορία του νεοελληνικού κουκλοθεάτρου, Αθήνα: Καστανιώτης
 «Ο συγγραφέας δείχνει ότι έχει συγκεντρώσει έναν επιβλητικό όγκο υλικού και τεκμηρίων από τον καθημερινό και περιοδικό Τύπο, που αποδεικνύει περίτρανα τη σημαντική υπόσταση του είδους στο θεατρικό γίγνεσθαι της εποχής. Αρχικά ο Φασουλής δημιουργήθηκε, για να εκφράζει τις ανάγκες του λαού και με την εξευγένισή του αγαπήθηκε από όλα τα κοινωνικά στρώματα. Αυτό οφείλεται στη θεματολογία των έργων του, που προέρχονταν κυρίως από το ζωντανό θέατρο, ελληνικό και ξένο, αναπαριστώντας κωμωδίες και τραγωδίες, ρομαντικά έργα, μυθιστορηματικά περιπετειώδη δράματα, πατριωτικά, κωμειδύλλια και δραματικά ειδύλλια και κάποιες φορές δανείζονταν στοιχεία από τον αδερφό του, τον Καραγκιόζη. Ήκμασε κατά τα έτη 1880-1900 ως μια πρωτόγονη μορφή κατά την περίοδο του καρναβαλιού, όπου κυριαρχεί ο ξυλοδαρμός και η αισχρολογία, ενώ τα έτη 1890-1920 ως μια εξελιγμένη μορφή, που ανεβαίνει κυρίως στους καλοκαιρινούς μήνες ή σε θεατρικές καλλιτεχνικές περιόδους.
Η αρχική μορφή του εξυπηρετούσε ανάγκες των ενηλίκων, αλλά δεν άργησε να αγαπηθεί και από τα παιδιά. Αυτή την αξία την εντόπισαν συγγραφείς, παιδαγωγοί και καλλιτέχνες, που ο καθένας με τον τρόπο του συνέβαλλε στην αναγέννηση ενός κουκλοθέατρου για παιδιά.Την ιστορική εξέλιξη του νεοελληνικού κουκλοθέατρου ο συγγραφέας τη διανθίζει με "αυτούσια κείμενα" και εικονογραφικό υλικό από τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής...»

Βάλτερ Πούχνερ, καθηγητής Τμήματος Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Αθηνών.

 

Τσιλιμένη Τ. (2007) Εικονογραφημένο Παιδικό βιβλίο: όψεις και απόψεις, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Θεσσαλίας, Βόλος

Το βιβλίο αποτελεί έναν βασικό οδηγό για την εισαγωγή του αναγνώστη σε ζητήματα που αφορούν την εξέλιξη της εικονογράφησης και την αξιοποίησή της κυρίως στην εκπαιδευτική πράξη. Στη μελέτη αυτή αναπτύσσονται θέματα που καταγράφονται ως νεωτερικά στοιχεία και διαγράφουν την πορεία του εικονογραφημένου τόσο σε επίπεδο εγχώριας παραγωγής, όσο και σε ξένες εκδόσεις. Θίγονται ζητήματα σχέσης εικόνας και κειμένου, αυτονομίας της αφήγησης και της εικόνας, θεματογραφίας, αισθητικής, διδακτικών προσεγγίσεων στο χώρο του σχολείου, τρόπων ανάγνωσης από γονείς και εκπαιδευτικούς.
Οι μελέτες και τα ερευνητικά στοιχεία που αναπτύσσονται στο παρόν βιβλίο αναδεικνύουν τη σπουδαιότητα της θέσης του εικονογραφημένου ανάμεσα στα άλλα είδη παιδικών βιβλίων και αφορούν τόσο στην ιδεολογία όσο και στη γενικότερη επίδραση στον αναγνώστη αναφορικά με ποικίλους τομείς της προσωπικότητάς του, όπως η φαντασία, η γλώσσα, η αισθητική, η κριτική σκέψη κ.ά.. Μέσα από τις απόψεις που κατατίθενται αποκαλύπτεται ο πολύπτυχα επικοινωνιακός χαρακτήρας του εικονογραφημένου, η ευρηματικότητα και η πολυσημία του. Διαπιστώνεται επίσης η χρησιμότητα της επαφής του παιδιού με τέτοιου είδους βιβλία καθώς και μια πρακτική πολυτροπικής χρήσης του βιβλίου από εκπαιδευτικούς, γονείς, φοιτητές.
Παράλληλα το βιβλίο αυτό αποτελεί και έναν χρήσιμο και ενημερωμένο οδηγό σύγχρονων τίτλων με ενδιαφέροντα θέματα περιεχομένου και νεωτερικής εικονογράφησης.

 

Παπαρούση Μαρίτα(2012). Το σώμα και η διαπραγμάτευση της διαφοράς στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία, Αθήνα: Επίκεντρο
Στο βιβλίο "Το σώμα και η διαπραγμάτευση της διαφοράς στη σύγχρονη ελληνική πεζογραφία" πρωταγωνιστής είναι το σώμα• το σώμα ως "τόπος" στον οποίο οι κανόνες επιβάλλονται, αλλά και στον οποίο οι κανόνες παραβιάζονται, ανατρέπονται, χάνουν την ισχύ τους. Το σώμα της μετανάστριας και του μετανάστη, της πόρνης, του παρενδυτικού, του ασθενούς ή του ανάπηρου, το τερατώδες σώμα, το ‘τραυματισμένο’ σώμα ή το σώμα που κείται εκτός φυσικών ορίων συνιστά την αφορμή για να μελετηθούν οι τρόποι με τους οποίους έχουν οικοδομηθεί, αποδομηθεί ή αναδομηθεί αφηγηματικά, εικόνες ετεροποιημένων σωμάτων σε λογοτεχνικά κείμενα που είναι γραμμένα τις τελευταίες δεκαετίες. Στόχος είναι να ερευνηθεί η ετεροποίηση μέσα από τον τρόπο της σωματικότητας και ιδιαίτερων εκφάνσεων διαφοράς που εκφράζονται από το σώμα, τις σημασίες που του αποδίδονται και τις λειτουργίες του. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν, και σε ποιο βαθμό, οι λογοτεχνικές αυτές κατασκευές αναπαράγουν ή προβληματοποιούν τους πολιτισμικούς και κοινωνικούς λόγους στους οποίους εγγράφονται, αλλά και στο πώς και σε ποιες περιπτώσεις οικοδομούν νέες σωματικές εκδοχές.

 

Συλλογικοί τόμοι/Συνεργασίες

Αγγελίδου Ε. & Τσιλιμένη Τ.(2009). Η αφήγηση ως εργαλείο μάθησης στην Περιβαλλοντική Εκπαίδευση; Δραστηριότητες και προτάσεις για την Προσχολική και δημοτική εκπαίδευση, Αθήνα: Καστανιώτης
Οι συγγραφείς αυτού του βιβλίου προέρχονται από διαφορετικά επιστημονικά πεδία, την Περιβαλλοντική Eκπαίδευση και το χώρο της παιδικής λογοτεχνίας, έχοντας όμως ως κοινό παρονομαστή την εκπαίδευση επιχειρούν να κινηθούν στο πλαίσιο της διεπιστημονικότητας/διαθεματικότητας και να αναδείξουν τη σχέση της αφήγησης με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, μέσα από συγκεκριμένες παιδαγωγικές-διδακτικές προτάσεις προς τους εκπαιδευτικούς. Αυτή η συνάντηση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης με την αφήγηση βρίσκεται στον πυρήνα της επικαιρότητας, είναι ιδιαίτερα γόνιμη και δημιουργική και αποκτά ιδιαίτερη σημασία καθώς έρχεται να συμβάλει στην αντιμετώπιση της οικολογικής και της πολιτισμικής κρίσης των ημερών μας, αλλά και στη δόμηση της σύνθετης σφαιρικής σκέψης, η οποία είναι ταυτόχρονα ορθολογική και μυθολογική-συμβολική.
Το βιβλίο αποτελείται από δύο μέρη. Το πρώτο μέρος ασχολείται με ζητήματα θεωρητικών προσεγγίσεων σχετικά με την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση και την αφήγηση, ενώ το δεύτερο μέρος επιχειρεί τη μετάβαση από τη θεωρία στην πράξη, προτείνοντας ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό υλικό για το νερό και το δάσος. Eπίσης παρουσιάζει αναλυτικά είκοσι έναν φακέλους που διαχειρίζονται ποικίλες συνδυαστικές δραστηριότητες για το νερό και το δάσος, βασισμένες σε πολυδιάστατους στόχους και ενεργές διδακτικές προσεγγίσεις, οι οποίες αντλούνται από τη σύγχρονη διδακτική.

 

Τσιλιμένη Τ. (επιμ.) (2011).  Αφήγηση και εκπαίδευση, εισαγωγή στην τέχνη της αφήγησης: άρθρα και μελετήματα,(επιμ.), Αθήνα: Επίκεντρο.
Το παρόν βιβλίο αποτελεί μια εισαγωγή σε βασικά ζητήματα που αφορούν την τέχνη και τις τεχνικές της αφήγησης, καθώς και την αναγκαιότητα της διασύνδεσής της με την εκπαίδευση. Προτείνονται τρόποι αξιοποίησης της αφήγησης στην εκπαίδευση καθώς και τρόποι διασύνδεσής της με ποικίλα γνωστικά αντικείμενα, όπως η διαπολιτισμική και περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.ά. Παρουσιάζονται τα είδη και οι μορφές της αφήγησης, τα είδη των αφηγητών, οι αιτίες και οι λόγοι της ανάπτυξης της ιστόρησης, οι τεχνικές που χρησιμοποιεί τόσο ο λαϊκός όσο και ο σύγχρονος αφηγητής, καθώς και ο εκπαιδευτικός. Αναφέρονται οι πηγές άντλησης του υλικού, η σχέση της αφήγησης με το θέατρο, η θέση της στις βιβλιοθήκες, περιγράφονται τα είδη του αφηγηματικού υλικού, οι τρόποι καταγραφής αφηγήσεων από παιδιά, η μύηση των παιδιών στην αφήγηση κ.ά.

Στο βιβλίο «Αφήγηση και Εκπαίδευση» γίνεται και μια σύντομη σκιαγράφηση της εξέλιξης της αφήγησης και της διαδρομή της έως τη σύγχρονη εποχή. Σημαντικό μέρος του βιβλίου αναφέρεται επίσης στην παρουσίαση σχεδιαστικών προτάσεων και στην οργάνωση αφηγηματικών δραστηριοτήτων εκ μέρους του εκπαιδευτικού. Ταυτόχρονα, στις σελίδες του φιλοξενούνται συνεντεύξεις σημαντικών ξένων και ελλήνων αφηγητών για την τέχνη της αφήγησης, μέσα από τις οποίες σκιαγραφούνται τα πορτρέτα των σύγχρονων αφηγητών. Στο τέλος του βιβλίου παρουσιάζεται ένας πλήρης, σύγχρονος βιβλιογραφικός οδηγός, με πηγές που αφορούν την αφήγηση και το παραμύθι, τόσο έντυπης όσο και ηλεκτρονικής μορφής, προς ενημέρωση των εκπαιδευτικών, των φοιτητών/τριών τμημάτων παιδαγωγικής κατεύθυνσης αλλά και σχολών βιβλιοθηκονομίας. Επιπλέον, το παρόν βιβλίο είναι ένα εγχειρίδιο για οποιονδήποτε ενδιαφέρεται να εντρυφήσει στην τέχνη της αφήγησης και να μυηθεί στα μυστικά και τις τεχνικές της.

 

Τσιλιμένη Τ.& Παπαρούση Μ.(2010) (επιμ.). Η τέχνης της μυθοπλασίας και της δημιουργικής γραφής, Αθήνα: Επίκεντρο
 Το βιβλίο  αποτελεί ένα σημαντικό και ιδιαίτερα ενδιαφέρον "εγχειρίδιο" της συγγραφικής τέχνης, καθώς συμπεριλαμβάνει ένα σύνολο απόψεων καταξιωμένων δημιουργών, της νέας αλλά και της παλαιότερης γενιάς. Αφορά και απευθύνεται σε έμπειρους συγγραφείς, αλλά και σε όσους για πρώτη φορά επιχειρήσουν να ασχοληθούν με τη μυθοπλασία. Επίσης, το βιβλίο είναι ένα "απαντητικό" εγχειρίδιο για κάθε αναγνώστη της λογοτεχνίας, αφού εκθέτει, όπως αναφέρθηκε ήδη, απαντήσεις σε βασικά ερωτήματα που απασχολούν κάθε αναγνώστη. Ακόμη είναι ιδιαίτερο χρήσιμο για τους φοιτητές φιλοσοφικών σχολών, παιδαγωγικών τμημάτων, καθώς στις σελίδες του ανιχνεύονται μυστικά της συγγραφής και αποκαλύπτονται μέθοδοι που εφαρμόζουν στη συγγραφή οι συγκεκριμένοι συγγραφείς που συμμετείχαν στη διημερίδα. Ο αναγνώστης αντλεί ακόμη τρόπους με τους οποίους μπορεί να ερμηνεύσει λογοτεχνικά έργα, αλλά και μεθόδους που μπορεί να εφαρμόσει για παιδαγωγικούς και άλλους σκοπούς σε εφήβους και παιδιά.

 

Πατέρα Α.&Τσιλιμένη  Τ.(2012). Φιλαναγωσία και Κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού. Θεωρητικές προσεγγίσεις, δραστηριότητες και παιχνίδια, Αθήνα: Επίκεντρο
 Η συναισθηματική, πνευματική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού απασχολεί εξίσου το θεσμό της οικογένειας και της εκπαίδευσης. Το "Φιλαναγνωσία και κοινωνικοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού: Θεωρητικές προσεγγίσεις, δραστηριότητες και παιχνίδια" παρουσιάζει αναλυτικές επιστημονικές και θεωρητικές απόψεις για σύγχρονα κοινωνικά θέματα, όπως η απώλεια, το πένθος, η ζήλια, το διαζύγιο, οι φόβοι των παιδιών, ο θυμός, η επιθετικότητα/βία, ο σχολικός εκφοβισμός, προτείνοντας ως μέσο διαχείρισης αυτών των θεμάτων το παιδικό λογοτεχνικό βιβλίο. Στόχος των δραστηριοτήτων (παιχνίδια ρόλων, η δημιουργική γραφή, η εικαστική έκφραση, η εκφραστική ανάγνωση) που προσφέρονται είναι να προάγουν τη συναισθηματική μάθηση και να συνδέσουν την ιστορία του βιβλίου με τη ζωή και τα συναισθήματα του παιδιού-αναγνώστη, για την πιθανή αφομοίωση και ενσωμάτωση στοιχείων του κειμένου σε θέματα αξιών και συμπεριφοράς.

 

Μαγουλιώτης Α.& Τσιλιμένη Τ.(2001) Κουκλοθέατρο, Κούκλες, σκηνικά, παίξιμο, έργα. Αθήνα: Καστανιώτης
 O σχεδιασμός, οι πολλοί και πρωτότυποι τρόποι κατασκευής της κούκλας, των σκηνικών και του παραπήγματος, η γνωριμία με τα φωνητικά παιχνίδια και τις εκφραστικές κινήσεις των κουκλοηρώων μέσα από τη μελέτη και την επεξεργασία του έργου γίνονται στο βιβλίο αυτό οδηγός και πράξη, για να ζωντανέψει ο μαγικός κόσμος του κουκλοθέατρου. Σύμφωνα με τα νέα A.Π.Σ. και Δ.E.Π.Π.Σ. του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου, προτείνονται δραστηριότητες με τις κούκλες και το κουκλοθέατρο για διαθεματικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις. Επίσης περιλαμβάνεται ένας μεγάλος αριθμός πατρόν για κούκλες, τα οποία ανταποκρίνονται στα κουκλοθεατρικά έργα της Tασούλας Tσιλιμένη που περιέχονται σε αυτό το βιβλίο, καθώς και σε άλλες ανάλογες δραστηριότητες. Τα έργα αυτά καλύπτουν τις κουκλοθεατρικές ανάγκες μιας σχολικής χρονιάς. Πληροφορούν, αναπτύσσουν τη φαντασία, καλλιεργούν το λόγο και ψυχαγωγούν τα παιδιά προσχολικής και πρωτοσχολικής ηλικίας.